اطلس ملی بیابانزایی ایران
با تلاش محققان مرکز تحقیقات بینالمللی بیابان دانشگاه تهران و با همکاری وزارت نیرو اطلس ملی بیابانزایی کشور منتشر شد. اجرای این طرح بر اساس قرارداد منعقده بین دانشگاه تهران و وزارت نیرو در سال 1387 آغاز شد. با توجه به تعاریف پایه و معیارهای عمده تاثیرگذار بر پدیده بیابانزایی، هدف اصلی تهیه اطلس ملی بیابانزایی به تصویر کشیدن وضع موجود تخریب منابع پایه سرزمین (شدت بیابانزایی) به صورت رقومی و تصویری در مقیاس 1:2500000 است. این اطلس شامل 15 لایه اطلاعاتی از معیارهای بیابانزایی است که هر یک در چهار کلاس (1 کم، 2 متوسط، 3 نیمه شدید و 4 خیلی شدید) طبقهبندی شده است. همراه با اطلس، کتاب راهنمایی شامل مشخصات شاخصهای موثر در تعیین کلاسهای چهارگانه، جداول، نمودارها و تصاویر گویا از اثرات بیابانزایی شاخصهای مورد ارزیابی ارائه شده است.
متدولوژی مورد استفاده در اجرای تهیه اطلس ملی بیابانزایی کشور یک مدل ایرانی (IMDPA) است که با استفاده از نتایج تجارب خارجی و داخلی و بررسی نقاط قوت و ضعف مدلهای مختلف با همکاری اساتید و محققان دانشگاه تهران طراحی و مورد استفاده قرار گرفته است. این مدل متناسب با نیازهای فنی، اقتصادی و اجتماعی حاکم بر شرایط موجود فیزیکی و بیولوژیکی ایران طراحی شده و مشتمل بر کاربرد معیارهای اصلی اقلیم، منابع آب، زمینشناسی و ژئومرفولوژی در واحدهای کاری همگن، منابع خاک، پوشش گیاهی طبیعی و دست کاشت، فرسایش بادی و آبی خاک و معیار اجتماعی – اقتصادی است.
نتایج پژوهشهای انجام شده در فرآیند تهیه اطلس ملی بیابانزایی کشور نشان میدهد که 30/59 درصد کل کشور در کلاس کم بیابانزایی قرار دارد که سهم ایران از این کلاس در سطح جهان 11/5 درصد میباشد. همچنین 57/91 درصد از سطح کل کشور در کلاس متوسط بیابانزایی قرار داشته است که در مقایسه با سهم جهانی بالغ بر 15/6درصد میباشد. به استثنای عرصههای ماوراخشک کویرهای طبیعی کشور که حدود 67/9 درصد میباشد، اکثر مناطق کشور دستخوش بروز این پدیده مخرب به میزان 89 درصد میباشند.